Minima sensibilia w filozofii George’a Berkeleya

Krzysztof Stachowiak

Berkeley nigdzie nie przedstawił systematycznego i wyczerpującego wykładu teorii minimów. Brak ów stał się przyczyną konsekwentnego ignorowania tej teo­rii przez komentatorów, lub ewentualnie ograniczenia się do omówienia kilku za­ledwie ustępów New theory of vision, gdzie Berkeley umieścił jedynie zarys swo­jej koncepcji. Bez względu na to, jakie mogły być powody pozostawienia tej teo­rii w stanie, by tak rzec, surowym, nie ulega wątpliwości, że stanowi ona koncepcję spójną i stworzoną w celu dokładnego wyjaśnienia mechanizmów per­cepcji zmysłowej (ściślej: wzrokowej i dotykowej), czego staram się dowieść po­niżej. Sądzę, że śmiało można ją zrekonstruować przede wszystkim w oparciu o kilkadziesiąt notatek z PC, a także wykorzystując fragmenty New theory of vision i nieliczne wzmianki z Traktatu. W pracy tej pomijam tło historyczne i skupiam się jedynie na warstwie filozoficznej problemu: uważam mianowicie, iż bez znajomości mi­nimów nie sposób sensownie mówić o filozofii percepcji Berkeleya. New theory of vision jest dziełem poświęconym zagadnieniom postrzegania, jednak — paradoksalnie — za­warte tam dość skąpe informacje o minimach nie dają nam pełnego ich obrazu, nie pozwalają zrozumieć, czym — wedle Berkeleya — minima miałyby być, i często­kroć prowadzą do kontrowersyjnych interpretacji. Stąd też potrzeba sięgnięcia do PC, gdzie temat minimów powraca nieustannie na przestrzeni obu notatników.

Słowa kluczowe: Berkeley · minima sensibilia

Pismo założone przez Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczkę i Jana Garewicza ukazuje się nieprzerwanie od 1957 r.

Instytut Filozofii i Socjologii PAN Archiwum Warszawskiej Szkoły Historii Idei Bibliografia Filozofii Polskiej The Interlocutor Wydawnictwo IFiS PAN Polskie Towarzystwo Filozoficzne
© Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 1957-2010.