The Goodness of Light and the Light of Good. Symbolism of Light in Ancient Gnoseology and in Eastern Christianity

Seweryn Blandzi

Dobro światła – światło Dobra.  Znaczenie światła w gnozeologii antycznej i w myśli Wschodniego Chrześcijaństwa

Motyw światła i ciemności zaliczany do centralnych tematów biblijnych, był również wykorzystywany przez filozofów świata antycznego, co jest szczególnie widoczne w  tradycji platonizmu (Platon, Plotyn, Proklos). Twórcą wyraźnej metafizyki, w systemie której światło stanowi zarówno pierwszą zasadę bytu jak i poznania, jest Pseudo-Dionizy Areopagita. Metafizyka światła Psuedo-Dionizego i zawarte w niej przesłanie dały asumpt nowemu stylowi jakim był gotyk francuskich katedr, a jednocześnie stanowiły potężny rezerwuar zagadnień rozważanych przez myślicieli chrześcijańskich.

Główną  tezą artykułu jest pokazanie gnostyckiego wymiaru  światła w rozważaniach Pseudo-Dionizego. Autor Imion boskich mówi o świetle w znaczeniu metaforycznym porównując jego fizykalne właściwości do sposobu przekazywania wiedzy, następnie używa terminu „światło”, by oddać aktualizujące moce będące przejawem Boskiej Zwierzchności nazwanej Dobrem, oraz nazywa właśnie „nadsubstancjalnym światłem” to, w czym transcendentne Jedno pozwala uczestniczyć boskim intelektom, czyli w najwyższej, dostępnej stworzeniom, wiedzy o sobie. Pseudo-Dionizy pisząc o procesie oświecania, w istocie mówi nam o hierarchicznym przekazywaniu wiedzy, nie zaś, jak się powszechnie sądzi, stworzeniu poprzez emanację. To stanowi powód, dla którego należy zaliczyć  pisma Areopagity do nurtu chrześcijańskiego, nie zaś neoplatońskiego, jak czyni to wielu współczesnych badaczy.

Słowa kluczowe: Platon · Pseudo-Dionizy · gnozeologia · metafizyka światła · filozofia chrześcijańska

Seweryn Blandzi — Redaktor Naczelny „Archiwum”. Kierownik Zespołu Badań nad Filozofią Antyczną i Historią Ontologii w IFiS PAN. Prezes Polskiego Towarzystwa Filozofii Systematycznej, redaktor serii „Hermeneutyka problemów filozofii”  i „Studia z Filozofii Systematycznej”. Zajmuje się historią filozofii, zwłaszcza starożytnej, historią metafizyki i jej nowożytną transformacją w ontologię, a także filozofia niemiecką i hermeneutyką. Autor m.in.: Henologia, meontologia: Platońskie poszukiwanie ontologii idei w 'Parmenidesie' (Warszawa 1992), Platoński projekt filozofii pierwszej (Warszawa 2002), Między aletejologią Parmenidesa a ontoteologią Filona. Rekonstrukcyjne studia historyczno-genetyczne (Warszawa 2013).   »  

Pismo założone przez Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczkę i Jana Garewicza ukazuje się nieprzerwanie od 1957 r.

Instytut Filozofii i Socjologii PAN Archiwum Warszawskiej Szkoły Historii Idei Bibliografia Filozofii Polskiej The Interlocutor Wydawnictwo IFiS PAN Polskie Towarzystwo Filozoficzne
© Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 1957-2010.