Libertynizm filozoficzny Casanovy

Marian Skrzypek

Casanovą interesowano się do niedawna głównie pod kątem jego miłosnych perypetii opisanych w Historii mojego życia (wydawanych jako Mémoires). Nowy kierunek badań nad nim koncentruje się na jego dziełach historycznych, erudycyjnych i filozoficznych (Storia delle turbolenze della Polonia, Lana caprina, Della filosofia e dei – filosofi, Icosameron). Obecny tekst poświęcony jest Casanovie jako przedstawicielowi libertynizmu erudycyjnego. Podbudowę filozoficzną jego libertynizmu stanowi epikureizm, który nawiązuje do X księgi Diogenesa Laertiosa, Lukrecjusza, Gassendiego, Newtona, Batteaux, La Mettriego, Voltaire’a oraz do podziemnej literatury libertyńskiej łączącej tendencje materialistyczne, deistyczne i ateistyczne z immoralizmem lub pornografią. Znamiennym rysem libertynizmu Casanovy jest kompromisowość, pragmatyzm i oportunizm. W kwestiach ontologicznych Casanova odstępuje od epikureizmu głosząc współwieczność materii i ducha. W kwestiach etycznych próbuje godzić „cnotliwy” epikureizm Gassendiego ze zradykalizowanym hedonizmem cyrenaików sprowadzonym do seksualnego permisywizmu. Jednocześnie próbuje godzić swój libertynizm z deizmem, a nawet deklaratywnym katolicyzmem, co odróżnia jego postawę od tej linii rozwoju francuskiego libertynizmu, która prowadzi w XVIII wieku od La Mettriego do Sade’a.

Słowa kluczowe: Casanova · libertynizm · epikureizm · hedonizm

Marian Skrzypek – emerytowany Profesor IFiS PAN. Romanista i historyk filozofii oraz religii. Specjalizuje się w badaniach myśli oświeceniowej, głównie francuskiej i polskiej. Autor monografii na temat Diderota, Holbacha, Maréchala oraz tłumacz ich dzieł. Napisał także: Oświecenie francuskie a początki religioznawstwa (1989); w ramach serii „700 lat myśli polskiej” opublikował tom poświęcony filozofii polskiej w latach 1700-1763. Laureat francuskich Palm Akademickich.   »  

Pismo założone przez Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczkę i Jana Garewicza ukazuje się nieprzerwanie od 1957 r.

Instytut Filozofii i Socjologii PAN Archiwum Warszawskiej Szkoły Historii Idei Bibliografia Filozofii Polskiej The Interlocutor Wydawnictwo IFiS PAN Polskie Towarzystwo Filozoficzne
© Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 1957-2010.