Dla potrzeb Etyki, w której z całościowej wiedzy o Naturze można by wnioskować o naturze ludzkiej i uwolnić człowieka od podlegania biernym stanom duszy (afektom), Spinoza potrzebował terminologii, dającej się wpisać w system dedukcyjny wzorowany na Elementach Euklidesa. Znalazł ją w filozoficznej łacinie Descartes’a, którego pojęcia przekształcał w ściśle zdefiniowane terminy. Pojęcie substancji – główny termin Etyki – zostało, wobec jego wieloznaczności widocznej u Descartes’a, sprowadzone do źródłowego znaczenia. Treść pojęcia substancji, zdefiniowanego jako „to, co jest w sobie i co pojmuje się per se” pozostaje nieuchwytna; jego definicja wskazuje jednak na takie własności formalne „substancji”, które – wraz z zestawem aksjomatów – pozwalają uznać je za pojęcie najogólniejsze, zawierające w sobie wszelkie inne rozważane treści umysłu ludzkiego.
Słowa kluczowe: Spinoza · Kartezjusz · Etyka · język · definicja · substancja · natura · Bóg · rozumienie
Jolanta Żelazna — Prof. dr hab., Kierownik Zakładu Historii Filozofii IF UMK. Członek Rady Programowej „Archiwum”. Zainteresowania: Spinoza; historia filozofii XVII w, historia filozofii obszaru niemieckojęzycznego XIX-XX w. (Schopenhauer, Nietzsche, Dilthey, Heidegger, Gadamer, Jaspers, Cassirer), psychoanaliza (Freud, Jung, Fromm).
Pismo założone przez Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczkę i Jana Garewicza ukazuje się nieprzerwanie od 1957 r.