From Etymology to Ethnology. On the Development of Stoic Allegorism

Mikołaj Domaradzki

Od etymologii do etnologii. O rozwoju stoickich alegorii

Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, iż dzieło Kornutusa potraktować można jako bezpośrednią kontynuację egzegetycznych prób podejmowanych przez pierwszych stoików. Od Zenona po Kornutusa stoicy zakładają bowiem, że starożytni twórcy mitów dokonali przekształcenia swych oryginalnych koncepcji kosmologicznych w antropomorficzne bóstwa. Stoicy są zatem przekonani, że w imionach bogów zawarta została archaiczna wizja świata. W niniejszym artykule przedstawiona jest argumentacja na rzec tezy, iż stoicy przeprowadzali swoje analizy etymologiczne w celu zebrania informacji etnograficznych odnośnie do źródeł i rozwoju zastanych koncepcji religijnych. Stoicy traktowali tedy konwencjonalne mity jako źródło informacji o pierwotnych doktrynach kosmologicznych i teologicznych. Od Zenona po Kornutusa stoicy posługują się właśnie etymologią jako podstawową strategią badawczą: analizują oni imiona tradycyjnych bóstw, ażeby w ten sposób wydobyć fizyczne i moralne koncepcje, które składały się na archaiczny obraz świata. W proponowanym tutaj ujęciu stoicy okazują się być etnologami, którzy pobożność utożsamiają z odkrywaniem naukowych prawd nieporadnie wyrażonych w naiwnym i prymitywnym języku mitów. Ujawniając ów pierwotny obraz świata, zachowany w dziełach poetów, stoicy rekonstruują w ten sposób historię religii i przyczyniają się do rozwoju starożytnej antropologii.

Słowa kluczowe: Stoicy · Zenon · Kleantes · Kornutus · etymologia · etnologia · alegoreza

Mikołaj Domaradzki – dr, adiunkt w Instytucie Filozofi i UAM. Autor książki O subiektywności prawdy w ujęciu Sørena Aabye Kierkegaarda (2006) oraz licznych artykułów w języku polskim i angielskim. Tłumacz dzieł Kierkegaarda. Interesuje się historią filozofii starożytnej, językoznawstwem/filozofią języka oraz filozofią Sørena Kierkegaarda.   »  

Pismo założone przez Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczkę i Jana Garewicza ukazuje się nieprzerwanie od 1957 r.

Instytut Filozofii i Socjologii PAN Archiwum Warszawskiej Szkoły Historii Idei Bibliografia Filozofii Polskiej The Interlocutor Wydawnictwo IFiS PAN Polskie Towarzystwo Filozoficzne
© Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 1957-2010.