Komparatystyka na gruncie filozofii. Założenia, uprzedzenia i perspektywy

Marzenna Jakubczak

Artykuł omawia specyfikę metody porównawczej stosowanej na gruncie filozofii od lat 20-tych ubiegłego stulecia. Przestawione zostają jej podstawowe założenia i cele, a także pionierskie i najnowsze definicje „filozofii porównawczej”. Autorka stara się wyjaśnić, jakie są przyczyny uprzedzeń wobec tej metody oraz jakie korzyści dla filozofii niesie ona w kontekście porównawczych badań kulturowych. Kluczowe wydaje się pytanie, czy rozmaite niewspółmierne schematy myślenia – w tym te, które uwarunkowane są kulturowo – w ogóle mogą być przedmiotem porównywania? Rozpatrując tę kwestię, autorka odwołuje się do zaproponowanych przez Ludwika Flecka kategorii społecznie skonstruowanego „stylu myślenia” i „prawdy” zdeterminowanej określonym stylem myślenia. Autorka artykułu odnosi się również do poglądów Stanisława Schayera, Dayi Krishny, Bimala K. Matilala i J.N. Mohanty’ego, którzy zachwalają metodę porównawczą, jako bardzo przydatną dla współcześnie toczących się debat, o ile nie ogranicza się ona do śledzenia wyłącznie podobieństw pomiędzy różnymi tradycjami intelektualnymi, np. w postaci analogicznych pojęć czy równorzędnych argumentów. Według autorki artykułu najcenniejszym przyczynkiem do badań porównawczych jest perspektywa polilogiczna zalecana przez Franza M. Wimmera oraz metakomparatystyczne samoodniesienie uznawane przez Wilhelma Halbfassa i Roberta W. Smida za swoiste wyzwanie służące pogłębieniu filozoficznych dociekań.

Jakubczak-58

Słowa kluczowe: komparatystyka · filozofia porównawcza · socjologia myśli · Fleck · polilogia · ksenologia