Pojęcie paradygmatu oraz ideału nauki w rekonstrukcjach historii wiedzy

Anna Michalska

Głównym celem artykułu jest wydobycie oryginalnego projektu filozofii i historii nauki, leżącego u podstaw słynnych prac Thomasa Kuhna. Na przekór powszechnym wyobrażeniom, model rewolucji naukowych jest prezentowany jako obiecująca rama pojęciowa dla rekonstrukcji rozwoju nauki nowożytnej i współczesnej. Analiza logiki wyjaśniania zmiany naukowej opracowanej przez Kuhna opiera się na dwóch kanonicznych monografiach: Strukturze rewolucji naukowych oraz Przewrocie kopernikańskim. Dowodzę, że standardowa, szeroko rozpowszechniona interpretacja modelu, zakładająca, że rezultatem zmian naukowych są drastyczne konceptualne cięcia, jest zasadniczo nie do utrzymania. W rzeczywistości, model implikuje, że zmiany prowadzą do porządku wyższego rzędu i są podatne na racjonalne rekonstrukcje. Następnie konfrontuję ujęcie Kuhna z koncepcją ideałów nauki Stefana Amsterdamskiego, by pokazać, że to właśnie odwrócenie ustanowionej w wyżej wymienionych pracach zależności między explanansem i explanandum może mieć destruktywne konsekwencje z punktu widzenia problemu rekonstrukcji wiedzy. Wykazuję, że to, co w pracy Amsterdamskiego najbardziej wartościowe, ma w istocie charakter ściśle Kuhnowski.

Michalska-58

Słowa kluczowe: paradygmat · racjonalna rekonstrukcja · matryca dyscyplinarna · ideał nauki · rewolucja naukowa · rozwój nauki

Anna Michalska – dr, adiunkt w Zakładzie Teorii Poznania i Filozofii Nauki Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Główne pola zainteresowań badawczych to filozofia nauki, epistemologia,historia idei naukowych.   »  

Pismo założone przez Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczkę i Jana Garewicza ukazuje się nieprzerwanie od 1957 r.

Instytut Filozofii i Socjologii PAN Archiwum Warszawskiej Szkoły Historii Idei Bibliografia Filozofii Polskiej The Interlocutor Wydawnictwo IFiS PAN Polskie Towarzystwo Filozoficzne
© Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 1957-2010.