Sprawiedliwość agrarna

Thomas Paine (przeł. Andrzej Karalus)

Sprawiedliwość agrarna została napisana z intencją zreformowania stosunków społeczno-politycznych. Tekst opiera się na założeniu wywodzącym się z tradycji prawnonaturalnej, które brzmi, iż pierwotnie każdy był współwłaścicielem powierzchni Ziemi. Powstanie prywatnej własności ziemskiej (czyli, eo ipso, wywłaszczenie większości ludzi) należy zakwalifikować jako akt bezprawia, kumulujący się w historycznie nawarstwionych nierównościach społecznych i spychający części populacji w stan chronicznej nędzy. Skoro likwidacja własności prywatnej i powrót do pierwotnej własności gromadzkiej jest niewskazany (z uwagi na to, że wartość ziemi zrosła się z wprowadzonymi na niej ulepszeniami), jedynym sposobem materialnego i godnościowego zadośćuczynienia za akt wywłaszczenia pozostaje, po pierwsze, wprowadzenie podatku od spadku w celu sfinansowania bezwarunkowej i jednorazowej renty gruntowej, wypłacanej każdemu bez względu na stan posiadania po ukończeniu 21 roku życia w wysokości odpowiadającej wartości zagarniętej ziemi (15 funtów szterlingów,), oraz, po drugie, wypłacania corocznie 10 funtów szterlingów chorym, kalekom oraz tym wszystkim, którzy ukończyli pięćdziesiąty rok życia. Paine przytacza szereg argumentów na poparcie swojego projektu redystrybucji (argument prawnonaturalny, utylitarystyczny, deontologiczny), omawia również w jaki sposób należałoby go wdrożyć.

64-paine

Słowa kluczowe: sprawiedliwość agrarna · podatek spadkowy · reforma stanu cywilizacji · prawo natury · renta gruntowa